Bilimsel bir merakla selamlıyorum; bugün hep birlikte bir kelime üzerindeki düşünceleri biraz olsun derinleştireceğiz: “Leylek” sözcüğü nasıl yazılır?
—
Doğru Yazımı ve Türk Dil Kurumu Perspektifi
Türkçede “leylek” kelimesinin yazımı oldukça nettir. Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlük’e göre doğru biçimi leylek şeklindedir. ([Kelime Türetme][1]) Yazım kılavuzlarında “leylek” dışında yaygın bir doğru alternatif bulunmamaktadır. Örneğin “leyli” ya da “leylik” gibi biçimler bu bağlamda kelimenin kendisini karşılamaz.
Yazım kuralları açısından dikkat edilmesi gerekenler:
Tek kelime olarak ve birleşik yazılır: leylek.
Çoğulu için “leylekler”, belirtme hâli için “leyleği” gibi ekçekim biçimleri kullanılır. ([Glosbe Sözlük][2])
Baş harfi büyük yazılmaz (özne özel isim değilse).
Bu temel doğrultuda, yazılacağı her durumda “leylek” biçiminin kullanılması önerilir.
—
Etimolojik Yolculuğu ve Bilimsel Perspektif
Kelimenin geçmişine baktığımızda, “leylek” sözcüğü sadece yazım değil anlam ve köken açısından da ilginçtir. Etimolojik çalışmalara göre:
Türkçeye Farsça leg leg / lek lek biçimlerinden geçmiştir. ([Ak Sözlük | Etimolojik Açıdan][3])
Bu biçim Arapça “lak lak” (لقلق) kökünden türemiş olabilir. ([Art-ı Sanat][4])
Yani kelime, kuşun gagasıyla veya çıkardığı sesle ilişkilendirilen bir ses taklidi (onomatopoeia) izlenimi taşımaktadır.
Bu bilimsel veriler, yazımda bize “leylek” biçiminin tesadüf olmadığını ve Türkçedeki dil evrimi içinde yerini aldığını gösteriyor. “Leyli” ya da benzeri biçimler bu kökenle uyumlu olmadığından doğru yazım açısından sapmalar olarak değerlendirilir.
—
Karışabilecek Yazım Biçimleri ve Nedenleri
Peki neden “leyli” gibi biçimler gündeme gelebiliyor? Bunun bazı yaygın nedenleri şunlar olabilir:
Söyleyişteki kafa karışıklığı: “Ley‑lek” iki heceli bir sözcük; hızlı konuşma ya da yazım sırasında “leyli” biçimi akla gelebiliyor.
Yazım hatası ve benzer sesli kelimelerle karıştırma: “Leyli” kelimesi başka bağlamlarda kullanılabilir ya da otomatik düzeltmeler bu tür hatalara yol açabilir.
Bilinçsiz türetme: “‑li” ekiyle “leylekli”, “leyli” gibi türetimleri denemek yanlış olup, asıl sözcük “leylek”tir.
Bu nedenle bilimsel olarak ve dilbilim açısından en güvenli yaklaşım, “leylek” yazımını korumaktır.
—
Tartışma: Siz ne düşünüyorsunuz?
Sizce günlük yazımda “leylek” yerine “leyli” ya da başka biçimler ne sıklıkta görünüyor? Bu tür hatalar ne kadar yaygın?
Yazım doğruluğu sizce neden önemli? Bir kuş adı bile olsa doğru yazımın önemi nedir?
Etimoloji bilimi bize yazımın “tesadüfi” olmadığını gösteriyor; sizce bu tür arka plan bilgiler günlük kullanıma ne katıyor?
—
Sonuç olarak, bilimsel ve dilbilimsel veriler ışığında “leylek” kelimesinin doğru yazımı kesinlikle leylek şeklindedir. Yazım doğruluğu hem dilin sağlıklı kullanımına hem de iletişimin netliğine katkı sağlar. Bu yazım çerçevesinde siz de düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz — kelimeyi ne sıklıkta kullanıyorsunuz, çevrenizde bu tür yazım hatalarıyla karşılaşıyor musunuz?
[1]: “LEYLEK ne demek? anlamı nedir? – kelimeturetme.com”
[2]: “leylek – Türkçe tanım, dilbilgisi, söyleyiş, eş anlamlı kelimeler ve …”
[3]: “\”Leylek\” Adının Kökeni – Etimolojik Açıdan Ak Sözlük”
[4]: “leylek – Kelime Kökeni | Art-ı Sanat”